آشنایی کامل با سندرم کمپارتمان

سندرم کمپارتمان (Compartment syndrome) یکی از موارد اورژانسی و مهم در حوزه علوم پزشکی به‌شمار می‌آید که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند به عوارض جدی منجر شود. در این مقاله جامع به بررسی تعریف، علل، علائم، تشخیص، درمان و نکات حرفه‌ای مربوط به سندرم کمپارتمان می‌پردازیم تا دانش کادر درمان و علاقه‌مندان به حوزه علوم پزشکی بتوانند اطلاعات لازم را کسب نمایند. در ادامه همراه موسسه آموزش علوم پزشکی پژواک حیات باشید تا به بررسی سندرم کمپارتمان بپردازیم.

دوره تخصصی مراقبت از زخم ویژه کادر درمان

سندرم کمپارتمان چیست؟

سندرم کمپارتمان وضعیتی است که در آن افزایش فشار درون یک فضای بسته، به‌عنوان مثال در بازو یا ساق پا، باعث کاهش خونرسانی به بافت‌ها می‌شود. این افزایش فشار معمولاً پس از آسیب‌های تروما، شکستگی‌های عظام، سوختگی‌ها یا پس از جراحی‌های شدید ایجاد می‌شود. عدم کنترل مناسب این وضعیت می‌تواند منجر به نارسایی بافت و از دست رفتن عملکرد عضو درگیر گردد.

علل ایجاد سندرم کمپارتمان

علل متعددی می‌تواند موجب بروز این سندرم شود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آسیب‌های تروما: شکستگی‌های عظام، جراحات شدید نرم‌افزاری
عمل‌های جراحی: بخصوص در نواحی با فضای بسته
سوختگی‌ها: ایجاد تغییرات ناگهانی در بافت‌های نرم
ورم یا خونریزی داخلی: که باعث افزایش حجم مایع در داخل کمپارتمان می‌شود.

بیشتر بخوانید:‌ بیماری گلومرونفریت چیست؟

علائم و نشانه های سندرم کمپارتمان

علائم سندرم کمپارتمان ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما برخی از نشانه‌های کلیدی شامل موارد زیر است:

درد شدید و مداوم: که معمولاً نسبت به شدت آسیب بیشتر است.
تورم و گرفتگی عضلات: به‌ویژه در نواحی آسیب‌دیده.
کاهش یا تغییر رنگ پوست: به دلیل کاهش خونرسانی.
سوزش و بی‌حسی: که می‌تواند به دلیل فشار روی عصب‌ها ایجاد شود.
کاهش حرکت و ضعف عضلانی: به دنبال کاهش عملکرد بافت‌ها.

انواع سندرم کمپارتمان

1. سندرم کمپارتمان حاد

این نوع سندرم یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود و معمولاً پس از آسیب‌های شدید مانند شکستگی، جراحی یا سوختگی ایجاد می‌شود. در صورت عدم درمان سریع، می‌تواند منجر به آسیب دائمی عضلات و اعصاب شود.

علائم اصلی:

درد شدید و مداوم که با داروهای مسکن کاهش نمی‌یابد
تورم و سفتی ناحیه آسیب‌دیده
کاهش یا از بین رفتن حس در ناحیه درگیر
ضعف عضلانی و ناتوانی در حرکت دادن عضو
تغییر رنگ پوست به رنگ کبود یا کم‌رنگ

2. سندرم کمپارتمان مزمن

این نوع سندرم معمولاً به دلیل فعالیت‌های مکرر و فشار طولانی‌مدت روی عضلات ایجاد می‌شود. ورزشکاران و افرادی که تمرینات فیزیکی سنگین انجام می‌دهند، بیشتر در معرض این نوع سندرم قرار دارند.

علائم اصلی:

درد و کرامپ عضلانی هنگام فعالیت
تورم خفیف که پس از استراحت بهبود می‌یابد
سوزش یا بی‌حسی موقتی در ناحیه آسیب‌دیده
ضعف عضلانی تدریجی

سندرم کمپارتمان دست

سندرم کمپارتمان دست، زمانی رخ می‌دهد که فشار در فضای بسته عضلات و عروق دست افزایش می‌یابد. این وضعیت معمولاً به دنبال شکستگی‌های ساعد یا مچ ایجاد شده و اگر به‌موقع درمان نشود، ممکن است به آسیب‌های دائمی و حتی قطع عضو منجر شود.

علائم اختصاصی سندرم کمپارتمان دست:

درد شدید در ناحیه ساعد و مچ
تورم و احساس فشار بیش از حد در ناحیه مبتلا
عدم توانایی در حرکت انگشتان
احساس سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در دست و انگشتان

حتما بخوانید: خون ادراری یا هماچوری چیست؟

سندرم کمپارتمان شکم

سندرم کمپارتمان شکم (Abdominal Compartment Syndrome – ACS) نوعی از این بیماری است که در آن فشار داخل حفره شکمی افزایش می‌یابد و می‌تواند به کاهش خون‌رسانی به ارگان‌های حیاتی مانند کبد، کلیه و روده‌ها منجر شود.

علل ایجاد سندرم کمپارتمان شکم

آسیب‌های تروماتیک شدید مانند تصادفات و سقوط از ارتفاع
جراحی‌های طولانی‌مدت و پیچیده در ناحیه شکم
سوختگی‌های شدید که منجر به ادم گسترده می‌شوند
بیماری‌های داخلی مانند پانکراتیت حاد

علائم سندرم کمپارتمان شکم

افزایش فشار داخل شکمی (اندازه‌گیری فشار مثانه بالای 20 میلی‌متر جیوه)
کاهش برون‌ده ادراری
اتساع شدید شکم
کاهش فشار خون و افزایش تعداد ضربان قلب
نارسایی تنفسی به دلیل فشار بر روی دیافراگم

سندرم کمپارتمان در سوختگی‌

سوختگی‌های شدید می‌توانند باعث ایجاد فشار بالا در کمپارتمان‌های عضلانی شوند که نیاز به مداخلات جراحی دارند. سوختگی‌های شدید ممکن است باعث ایجاد ادم گسترده و افزایش فشار در کمپارتمان‌های عضلانی شوند. همچنین، استفاده از بانداژهای فشاری یا پانسمان نامناسب در بیماران دچار سوختگی می‌تواند عامل مستعدکننده باشد.

علائم سندرم کمپارتمان در بیماران سوختگی

درد شدید و مقاوم به مسکن
تورم قابل توجه در ناحیه درگیر
حس کرختی یا سوزن‌سوزن شدن در اندام آسیب‌دیده
ضعف عضلانی و کاهش توان حرکتی
رنگ‌پریدگی و کاهش دمای پوست ناحیه درگیر

تشخیص سندرم کمپارتمان

تشخیص این سندرم بر اساس معاینه بالینی و اندازه‌گیری مستقیم فشار داخل کمپارتمان انجام می‌شود. فشار بالاتر از 30 میلی‌متر جیوه نشانه‌ای از سندرم کمپارتمان است که نیاز به مداخله جراحی دارد.