آشنایی با سندرم گیلن باره | Guillain–Barré syndrome

بیماری گیلن باره (Guillain-Barré Syndrome) یک اختلال نادر اما جدی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به اعصاب محیطی حمله میکند. این بیماری میتواند منجر به ضعف عضلانی، بیحسی و در موارد شدید، فلج موقت شود. در این مقاله، به بررسی علل، علائم، تشخیص و درمان بیماری گیلن باره میپردازیم تا اطلاعات جامعی در اختیار شما قرار دهیم. با موسسه آموزشی پژواک حیات همراه باشید.

دوره های آموزشی علوم پزشکی با ارائه مدرک معتبر

بیماری گیلن باره چیست؟

بیماری گیلن باره (Guillain-Barré Syndrome) یک اختلال نادر اما جدی در سیستم عصبی محیطی است که می‌تواند منجر به ضعف عضلانی شدید و در برخی موارد فلج شود. این بیماری معمولاً پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی ظاهر می‌شود و سیستم ایمنی بدن به اشتباه به اعصاب محیطی حمله می‌کند. در نتیجه، عملکرد طبیعی اعصاب مختل شده و پیام‌های عصبی به‌درستی منتقل نمی‌شوند.

علائم بیماری گیلن باره

نشانه‌های بیماری گیلن باره به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و به سرعت پیشرفت می‌کنند. برخی از علائم رایج عبارتند از:

• ضعف عضلانی که معمولاً از پاها شروع شده و به سمت بالا گسترش می‌یابد.
• احساس سوزن‌سوزن شدن (Tingling) و بی‌حسی در دست‌ها و پاها.
• از دست دادن تعادل و هماهنگی عضلانی.
• دشواری در حرکت، صحبت کردن، بلع و حتی تنفس در موارد شدید.
• افزایش یا کاهش غیرطبیعی فشار خون و ضربان قلب نامنظم.

علت بیماری گیلن باره

علت دقیق بیماری گیلن باره هنوز مشخص نیست، اما مطالعات نشان داده‌اند که این بیماری معمولاً پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی مانند موارد زیر رخ می‌دهد:

• عفونت‌های تنفسی و گوارشی، به‌ویژه باکتری کمپیلوباکتر (Campylobacter jejuni).
• آنفلوانزا، ویروس اپشتین-بار (Epstein-Barr Virus) و ویروس زیکا (Zika Virus).
• واکسیناسیون یا جراحی (در موارد نادر).

سیستم ایمنی به اشتباه به میلین (Myelin) که غلاف محافظ اطراف اعصاب است حمله کرده و آن را تخریب می‌کند. این روند منجر به کاهش سرعت انتقال پیام‌های عصبی و در نتیجه ضعف عضلانی و فلج می‌شود.

بیشتر بخوانید: محاسبه آنلاین GFR

انواع بیماری گیلن باره

بیماری گیلن باره انواع مختلفی دارد که بر اساس شدت و نحوه تأثیرگذاری بر اعصاب طبقه‌بندی می‌شوند:

1. سندرم میلر فیشر (Miller Fisher Syndrome – MFS): نوع نادری که با فلج عضلات چشم، ضعف و عدم تعادل همراه است.
2. پلی‌نوریت حاد التهابی دمیلینه‌کننده (Acute Inflammatory Demyelinating Polyneuropathy – AIDP): شایع‌ترین نوع که با ضعف عضلانی از پاها به سمت بالا پیشرفت می‌کند.
3. نوریت آکسونی حاد حرکتی (Acute Motor Axonal Neuropathy – AMAN) و نوریت آکسونی حاد حرکتی و حسی (Acute Motor Sensory Axonal Neuropathy – AMSAN): انواع شدیدتر که عمدتاً در آسیا و آمریکای لاتین دیده می‌شوند.

تشخیص بیماری گیلن باره

تشخیص این بیماری نیاز به بررسی‌های پزشکی و انجام آزمایش‌های تخصصی دارد، از جمله:

• الکترومیوگرافی (EMG): بررسی فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب.
• آزمایش مایع مغزی-نخاعی (Lumbar Puncture): بررسی افزایش پروتئین در مایع مغزی-نخاعی.
• بررسی هدایت عصبی (Nerve Conduction Study – NCS): برای ارزیابی سرعت انتقال پیام‌های عصبی.

درمان بیماری گیلن باره

اگرچه تاکنون درمان قطعی برای بیماری گیلن باره یافت نشده است، اما روش‌هایی برای کنترل علائم و تسریع روند بهبودی وجود دارد:

• پلاسمافرز (Plasmapheresis): تصفیه پلاسما برای حذف آنتی‌بادی‌های مضر از خون.
• تزریق ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG): کمک به تنظیم سیستم ایمنی بدن.
• فیزیوتراپی و توانبخشی: برای بهبود قدرت عضلانی و جلوگیری از عوارض ناشی از بی‌حرکتی.
• مراقبت‌های حمایتی: مانند دستگاه‌های کمک‌تنفسی در موارد شدید.

آیا بیماری گیلن باره خطرناک است؟

بیماری گیلن باره در مواردی می‌تواند بسیار جدی باشد. اگرچه اکثر بیماران با درمان مناسب بهبودی کامل پیدا می‌کنند، اما در برخی موارد ممکن است مشکلات پایدار عصبی یا حتی مرگ رخ دهد. برخی از خطرات این بیماری شامل موارد زیر است:

• فلج تنفسی: در موارد شدید، عضلات مسئول تنفس ضعیف شده و نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی ایجاد می‌شود.
• مشکلات قلبی و فشار خون: تغییرات غیرعادی در ضربان قلب و فشار خون ممکن است برای بیمار خطرناک باشد.
• فلج طولانی‌مدت: برخی بیماران ممکن است مدت‌ها پس از بهبودی همچنان ضعف عضلانی یا بی‌حسی داشته باشند.

حتما بخوانید: بررسی فیلتراسیون کلیه GFR

آیا بیماری گیلن باره واگیردار است؟

خیر، بیماری گیلن باره یک بیماری مسری یا واگیردار نیست. این بیماری برخلاف عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. گیلن باره معمولاً به دنبال یک عفونت ویروسی یا باکتریایی در بدن فرد ایجاد می‌شود، اما خود بیماری به تنهایی قابلیت انتقال ندارد.

سوالات متداول

آیا بیماری گیلن باره واگیردار است؟

خیر، بیماری گیلن باره یک بیماری خودایمنی است و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

چه مدت طول می‌کشد تا فرد مبتلا به گیلن باره بهبود یابد؟

مدت زمان بهبودی از چند هفته تا چند ماه متفاوت است و در برخی موارد ممکن است تا یک سال طول بکشد.

آیا بیماری گیلن باره می‌تواند دوباره عود کند؟

عود بیماری گیلن باره نادر است، اما در برخی افراد ممکن است مجدداً علائم آن ظاهر شود.