بیماری قلبی کاردیومیوپاتی چیست؟

کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy) یکی از بیماری‌های قلبی است که باعث تغییرات در ساختار و عملکرد عضله قلب می‌شود. این بیماری می‌تواند منجر به نارسایی قلبی و سایر مشکلات جدی شود. آشنایی با این بیماری و علائم آن می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک کند. در ادامه همراه موسسه آموزشی پژواک حیات باشید تا به بررسی کاردیومیوپاتی بپردازیم. موسسه آموزشی پژواک حیات این افتخار را دارد که برگزار کننده دوره های علوم پزشکی با ارائه مدرک معتبر می باشد.

انواع کاردیومیوپاتی

کاردیومیوپاتی به طور کلی به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1. کاردیومیوپاتی متسع (Dilated Cardiomyopathy)

در این نوع، بطن‌های قلب بزرگ و کشیده می‌شوند که توانایی پمپاژ خون را کاهش می‌دهد. این نوع معمولاً به دلیل عفونت‌ها، مصرف الکل یا عوامل ژنتیکی رخ می‌دهد.

2. کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک (Hypertrophic Cardiomyopathy)

در این حالت، دیواره‌های قلب ضخیم می‌شوند که باعث کاهش فضای داخلی بطن‌ها می‌شود. این بیماری معمولاً ارثی است و می‌تواند باعث اختلالات در جریان خون شود.

3. کاردیومیوپاتی محدودکننده (Restrictive Cardiomyopathy)

این نوع از کاردیومیوپاتی با کاهش انعطاف‌پذیری دیواره‌های قلب مشخص می‌شود. این امر باعث می‌شود قلب نتواند به‌طور کامل از خون پر شود. این بیماری ممکن است به دلیل تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی یا فیبروز قلب رخ دهد.

4. کاردیومیوپاتی آریتموژنیک بطن راست (Arrhythmogenic Right Ventricular Cardiomyopathy)

این نوع از کاردیومیوپاتی نادر است و با جایگزینی عضله قلب با بافت چربی یا فیبروز در بطن راست مشخص می‌شود که ممکن است باعث آریتمی و مرگ ناگهانی شود.

علائم کاردیومیوپاتی

علائم این بیماری ممکن است بسته به نوع و شدت آن متفاوت باشد، اما شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• تنگی نفس، به‌ویژه هنگام فعالیت یا دراز کشیدن.
• تورم پاها، مچ‌ها یا شکم.
• احساس خستگی مداوم.
• تپش قلب یا ضربان نامنظم.
• درد یا فشار در قفسه سینه.
• سرگیجه یا غش.

بیشتر بخوانید: عوارض آنژیوگرافی

علل و عوامل خطر

علت دقیق کاردیومیوپاتی ممکن است مشخص نباشد، اما برخی عوامل خطر شامل موارد زیر هستند:

• سابقه خانوادگی کاردیومیوپاتی.
• فشار خون بالا.
• بیماری‌های عفونی یا ویروسی.
• مصرف بیش از حد الکل یا مواد مخدر.
• اختلالات متابولیک مانند دیابت.
• بیماری‌های خودایمنی.

روش‌های تشخیص کاردیومیوپاتی

تشخیص کاردیومیوپاتی معمولاً با استفاده از ترکیبی از معاینات و آزمایش‌های تخصصی انجام می‌شود:

• الکتروکاردیوگرام (ECG): برای بررسی آریتمی‌ها.
• اکوکاردیوگرافی: برای ارزیابی ساختار و عملکرد قلب.
• MRI قلب: برای تصویربرداری دقیق از عضله قلب.
• آزمایش خون: برای شناسایی علائم التهاب یا آسیب قلبی.

درمان کاردیومیوپاتی

اهداف اصلی درمان کاردیومیوپاتی عبارتند از:

• بهبود عملکرد قلب.
• کاهش علائم بیماری.
• پیشگیری از عوارضی مانند آریتمی یا نارسایی قلبی.
• بهبود کیفیت زندگی بیمار.

درمان دارویی کاردیومیوپاتی

داروها نقش مهمی در کنترل علائم و پیشگیری از عوارض کاردیومیوپاتی دارند. برخی از داروهای رایج عبارتند از:

1. مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین (ACE Inhibitors)

این داروها باعث کاهش فشار خون و کاهش بار کاری قلب می‌شوند. نمونه‌هایی از این داروها شامل کاپتوپریل (Captopril) و لیزینوپریل (Lisinopril) است.

2. بتا بلوکرها (Beta Blockers)

بتا بلوکرها مانند متوپرولول (Metoprolol) یا کارودیلول (Carvedilol) به کاهش ضربان قلب و بهبود عملکرد قلب کمک می‌کنند.

3. دیورتیک‌ها (Diuretics)

این داروها برای کاهش تجمع مایعات و کنترل تورم استفاده می‌شوند. فوروزماید (Furosemide) یکی از نمونه‌های رایج است.

4. داروهای ضد آریتمی

برای کنترل ضربان‌های غیرطبیعی قلب، داروهایی مانند آمیودارون (Amiodarone) ممکن است تجویز شود.

دستگاه‌های پزشکی برای درمان کاردیومیوپاتی

در برخی موارد، استفاده از دستگاه‌های خاص می‌تواند به بهبود عملکرد قلب و پیشگیری از آریتمی کمک کند:

1. دفیبریلاتور قابل کاشت (Implantable Cardioverter Defibrillator – ICD)

این دستگاه برای پیشگیری از مرگ ناگهانی ناشی از آریتمی‌های خطرناک استفاده می‌شود.

2. دستگاه ضربان‌ساز (Pacemaker)

در مواردی که ضربان قلب بیمار بسیار کند است، دستگاه ضربان‌ساز می‌تواند به تنظیم ضربان کمک کند.

3. دستگاه CRT (Cardiac Resynchronization Therapy)

این دستگاه برای بهبود هماهنگی انقباضات قلب در بیماران با نارسایی شدید قلبی کاربرد دارد.

جراحی و پیوند قلب

در موارد شدید که درمان‌های دارویی و دستگاهی موثر نباشند، جراحی ممکن است ضروری باشد:

1. میکتومی سپتال (Septal Myectomy)

این جراحی معمولاً در بیماران با کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک (Hypertrophic Cardiomyopathy) انجام می‌شود تا ضخامت دیواره قلب کاهش یابد و جریان خون بهبود پیدا کند.

2. پیوند قلب (Heart Transplant)

برای بیماران با نارسایی قلبی پیشرفته که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند، پیوند قلب تنها گزینه ممکن است.

تغییرات سبک زندگی

علاوه بر درمان‌های پزشکی، تغییرات در سبک زندگی نقش مهمی در مدیریت کاردیومیوپاتی دارد:

1. تغذیه سالم

مصرف غذاهای کم‌چرب و کم نمک، سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به کاهش فشار خون و بهبود سلامت قلب کمک می‌کند.

حتما بخوانید: تاثیر سموم اورمیک در بیماران دیالیزی

2. ورزش منظم

ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی یا یوگا می‌تواند به تقویت قلب و کاهش استرس کمک کند. اما باید با نظر پزشک انجام شود.

3. مدیریت استرس

استرس می‌تواند علائم کاردیومیوپاتی را تشدید کند. تمرین‌های مدیتیشن و تنفس عمیق می‌توانند مفید باشند.

4. ترک عادات ناسالم

اجتناب از مصرف الکل، دخانیات و مواد مخدر از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است

تغییرات نوار قلب کاردیومیوپاتی

کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy) به گروهی از بیماری‌های قلبی اشاره دارد که باعث تغییر در ساختار و عملکرد عضله قلب می‌شوند. نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (Electrocardiogram – ECG) ابزاری ارزشمند برای تشخیص و پیگیری این بیماری است. تغییرات نوار قلب در کاردیومیوپاتی می‌تواند به تشخیص نوع بیماری و شدت آن کمک کند.

انواع کاردیومیوپاتی و تغییرات نوار قلب

1. کاردیومیوپاتی متسع (Dilated Cardiomyopathy)

کاردیومیوپاتی متسع یکی از شایع‌ترین انواع این بیماری است که با بزرگ شدن بطن‌ها و کاهش توان پمپاژ خون همراه است. تغییرات نوار قلب در این نوع شامل موارد زیر است:

• تاکیکاردی سینوسی (Sinus Tachycardia): افزایش ضربان قلب به دلیل کاهش عملکرد پمپاژ قلب.
• بلوک‌های شاخه‌ای (Bundle Branch Blocks): به‌ویژه بلوک شاخه چپ (Left Bundle Branch Block – LBBB).
• کمپلکس QRS گسترده: نشان‌دهنده تأخیر در انقباض بطن‌ها.
• امواج T معکوس: که معمولاً در لیدهای جانبی مشاهده می‌شود.

2. کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک (Hypertrophic Cardiomyopathy)

این نوع با ضخیم شدن دیواره عضله قلب، به‌ویژه سپتوم بین بطنی مشخص می‌شود. تغییرات نوار قلب شامل:

• هیپرتروفی بطن چپ (Left Ventricular Hypertrophy – LVH): قابل مشاهده در ولتاژ بالای کمپلکس QRS.
• امواج Q عمیق و پهن: که معمولاً در لیدهای تحتانی (Inferior Leads) و جانبی (Lateral Leads) دیده می‌شوند.
• آریتمی‌ها: مانند فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation) یا تاکیکاردی بطنی (Ventricular Tachycardia).

3. کاردیومیوپاتی محدودکننده (Restrictive Cardiomyopathy)

این نوع از کاردیومیوپاتی با کاهش انعطاف‌پذیری عضله قلب مشخص می‌شود. تغییرات نوار قلب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش ولتاژ کمپلکس QRS: ناشی از فیبروز یا تجمع مواد غیرطبیعی در قلب.
• امواج P غیرطبیعی: که ممکن است نشان‌دهنده اتساع دهلیزها باشند.
• آریتمی دهلیزی: شایع‌ترین آریتمی در این نوع کاردیومیوپاتی است.

4. کاردیومیوپاتی آریتموژنیک بطن راست (Arrhythmogenic Right Ventricular Cardiomyopathy – ARVC)

این نوع نادر با جایگزینی عضله بطن راست با بافت چربی یا فیبروز مشخص می‌شود. تغییرات نوار قلب عبارتند از:

• امواج T معکوس در لیدهای V1 تا V3: یکی از مشخصه‌های اصلی.
• امواج اپسیلون (Epsilon Waves): یک علامت خاص که در پایان کمپلکس QRS مشاهده می‌شود.

• آریتمی‌های بطنی: مانند تاکیکاردی بطنی که از بطن راست منشاء می‌گیرد.